Expert-meeting migratierecht, Netwerk VN-Vrouwenverdrag en de Werkgroep Migratierecht VVR
15 juni 2015, Everaert Advocaten Amsterdam
Status werkgroep migratierecht
De werkgroep is officieel een werkgroep van de VVR. De werkgroepen zijn open voor alle geïnteresseerden. Dit levert mooie discussies op tussen juristen en niet-juristen.
Mededeling vooraf: Gefinancierde rechtsbijstand
Jeanette Kruseman heeft een klacht bij het CEDAW ingediend namens een vrouw die werd uitgebuit binnen een arbeidsverhouding in de prostitutiebranche. Ze kon nergens terecht omdat ze nog niet mocht werken. Klacht gaat niet over verblijf, maar om sociale voorzieningen. Er komt of inhoudelijke behandeling of de behandeling wordt uitgesteld.
Presentatie verblijfsrechtelijke consequenties inburgeringsplicht van Elles Besselsen
Elles heeft onderzoek gedaan met Betty de Hart over de ‘Verblijfsrechtelijke consequenties van de inburgeringsplicht’. Dit onderzoek betreft niet specifiek vrouwen, maar is wel relevant voor vrouwen. Betty is hoogleraar migratierecht aan de UvA en zij speelde al langer met de vraag of het verplichte inburgeren niet tot problemen met voortgezet verblijf zou leiden. Er bestaat niet veel jurisprudentie over dit onderwerp.
Wet inburgering stamt uit 1998. Inburgering werd in den beginne ingevoerd als een inspanningsverplichting. Dat was het geval tot 2007. Sinds 2010 zijn er ook gevolgen verbonden aan de inburgeringsplicht voor het verblijfsrecht. Sinds 2010 krijgt men geen verblijfsvergunning voor onbepaalde tijd als hij/zij niet slaagt voor het examen.
Onderzoek focuste op kwantitatieve (hoe vaak, cijfers IND?) en kwalitatieve (wat zijn de gevolgen, 39 interviews met migranten in Amsterdam) aspecten.
In 2010 zijn de aanvragen voor verblijfsvergunning onbepaalde tijd drastisch gedaald. Inwilligingen daalden ook. Aanvragen voor voortgezet verblijf zetten ook een daling in in 2010, maar daar blijven de percentages redelijk stabiel.
Verklaring voor deze cijfers? INDIAC noteert dit niet. Daling van migranten kon het niet verklaren, verscherping openbare orde vereisten niet, keuze naturalisatie niet.
Verblijfsrechtelijke gevolgen:
Informatie en bewustzijn: veel mensen waren niet op de hoogte van het feit dat het criterium zo strikt wordt toegepast.
Taakverdeling gemeente- IND: De gemeente geeft niet goed aan dat zakken voor de inburgering consequenties heeft voor de verblijfsvergunning terwijl de gemeente wel verantwoordeijk is voor de inburgering.
Voortgezet verblijf (personen verblijfvergunning afhankelijk partner): Mensen zijn vaak niet bezig met die voortgezette verblijfsvergunning. Als het onverwachts misgaat, krijgen deze personen problemen met name als je nooit inburgering hebt gedaan.
- Verblijfsrechtelijke consequenties komen wel degelijk voor; niet iedereen kan aan inburgeringsvereisten voldoen. 1600 van 7000 mensen inburgeringsplichtig in Amsterdam na 5 jaar niet gehaald.
- Je kunt je verblijfsrecht helemaal verliezen als je geen voortgezet verblijf hebt en gaat scheiden.
- De vraag is waar deze mensen blijven, want er bestaat niet veel jurisprudentie over.
- De informatievoorziening m.b.t. verblijfsrechtelijke consequenties is onvoldoende.
- Afschrikkende werking van verblijfsrechtelijke consequenties werkt niet om iedereen beter te laten inburgeren. Voor mensen die amper in hun levensonderhoud kunnen voorzien heeft het een averechtse consequentie.
Wijziging 1 januari 2013
- Rol gemeentes uitgespeeld
- De wijziging geldt alleen voor nieuwkomers
- Korter, binnen 3 jaar i.p.v. 3,5 jaar
- Geen praktijk
Ingrijpende wijziging, naast geen onbepaald verblijf, geen zelfstandig voortgezet verblijf, kan dit nu ook een reden worden om een aanvraag verlening bepaalde tijd af te wijzen en om verblijfsvergunning bepaalde tijd in te trekken.
Vanaf 2016 (na 3 jaar inburgering) kunnen de consequenties beter overzien worden. De termijn kan verlengd worden als mensen niet verwijtbaar niet aan de plicht kunnen voldoen.
De verwachting is dat alles niet zo’n vaart zal lopen en dat mensen hun vergunning niet verliezen. Het onderzoek toont aan dat dit de vorige keer ook gezegd werd en dat dit dus niet waar is. Alles wat wettelijk geoorloofd is, wordt door de instanties in de praktijk gebracht. Het hangt altijd als een dreiging boven je hoofd.
Conclusie
Inburgering kan bijdragen aan integratie maar resultaatsverplichting en verblijfsrechtelijke gevolgen kunnen averechtse werking hebben:
- Inburgering niet alleen verantwoordelijkheid van de migrant
- Behalen inburgeringsexamen mag geen voorwaarde zijn voor aanvraag/verlenging verblijfsvergunning
- Niet behalen inburgeringsexamen mag geen grond zijn voor intrekken verblijfsvergunning
Discussie
- Er wordt soms gestelt dat het verplicht stellen van inburgering ook goed kan zijn voor emancipatie migrantenvrouwen. Onderwijzers van inburgeringscursussen vinden het een goede stok achter de deur om mannen die niet meewerken aan de inburgering van hun vrouw te bewegen dat wel te doen.
- Laatst heeft het Hof uitspraak gedaan m.b.t. langduring ingezetenen en het inburgeringsexamen. Volgens het Hof mag het wel een eis zijn als het niet het doel van de richtlijn in gevaar brengt.
- Welke groepen zijn uitgezonderd? Europeanen, Turken, arbeidsmigranten, zodra je onder de richtlijn valt ben je uitgezonderd.
- Vera: Er is een groep van mensen die al 10 jaar hier legaal verblijf hebben met kinderen. Er wordt gezegd dat iemand zich op 8 EVRM kan beroepen. Zonder begeleiding gaat de IND dan over op het maken van een belangenafweging en dan is het maar de vraag hoe dit uitvalt. Als je geen kinderen hebt, moet je het bestaan van een privéleven aantonen. Dit alles vergroot de afhankelijkheid van partner/ex-partner.
- Petra: Meerderheid vrouwen zegt niet erg te vinden een afhankelijke verblijfsvergunning te hebben, is dit misschien een sociaal wenselijk aantwoord? Elles: Veel snappen de vraag niet precies. Vaak vindt degene die zelfstandig is het heel belangrijk dat de partner niet afhankelijk is. Je kunt niet scheiden zonder je partner het land uit te zetten. Dat geeft natuurlijk een enorme verantwoordelijkheid.
- Interessant is verschil in periodes , 20 jaar geleden vond de VVD een zelfstandige verblijfsvergunning een randvoorwaarde voor integratie. VVD helemaal gekanteld, anti-vreemdelingenbeleid. Hoe ver kun je gaan? Wordt Nederland teruggefloten door het Europese Hof? Het Hof stelt dat als je de status hebt van langdurig ingezetene, een land de verblijfsvergunning niet kan intrekken. Hof heeft gezegd inburgering wel een voorwaarde mag zijn om een verblijfsvergunning te krijgen.
- Petra: Istanbulverdrag is goedgekeurd door de Tweede kamer. PvdA heeft vragen gesteld over het afhankelijk verblijfsrecht n.a.v. dit verdrag. Ook CRM heeft erover geschreven. Misschien is de tijd rijp voor extra onderzoek.
- Uitzonderingsbeleid – geweld (topje ijsberg, hoeveel vrouwen proberen tijd binnen het huwelijk te rekken om toch de verblijfsvergunning te krijgen met alle gevolgen vandien zoals escalatie van het geweld).
- Wat doet afhankelijkheid met emancipatie? In het geval van het afhankelijk verblijfsrecht zijn partners juridisch afhankelijk en dus niet alleen psychologisch en sociaal-economisch – CEDAW vindt dit misschien belangrijk
Vrouwen met kinderen
- Een vergunning op basis van Artikel 8 EVRM is maar een tijdelijke vergunning die jaarlijks verlengd wordt. Als kinderen meerderjarig worden, wordt het een belangenafweging of de ouder mag blijven.
- Machtsmisbruik, mannen die vragen of hun vrouw kan worden uitgezet aan IND, IND doet niet veel, Raad voor de Kinderbescherming wordt gecontact en vervolgens staat de vrouw op straat
- Als je opvang of kinderbijstand wilt, wordt er gedreigd kinderen af te pakken. Kinderen kunnen wel geholpen worden (Kinderverdrag), maar vrouwen niet. Moeder verblijft dan illegaal en heeft een omgangsregeling. Niet de IND is verantwoordelijk, maar jeugdzorg en gemeente.
- Deze problemen met kinderen maakt vrouwen extra kwetsbaar, maar ook enkele mannen.
- Er bestaat een reëele dreiging dat deze vrouwen in de prostitutie gaan. Vrouwen die alleen op straat leven maken grotere kans slachtoffer te worden van mensenhandel. IND adviseert hen te groeperen.
- De gemeente weet van deze gevallen, maar ziet dit niet als reden om opvang te geven.
- Informele zorg en voorzieningen hebben het moeilijk. Dit komt bovenop het feit dat steeds meer vrouwen illegaal op straat komen. Dit hangt samen met bed-bad-brood regeling.
- Er wordt een scheiding gemaakt huiselijk geweld (gemeente), slachtoffer mensenhandel (rijk). Bij het rijk kom je niet binnen zonder aangifte.
Genderspecifieke elementen afhankelijk verblijfsrecht en inburgering?
Uit onderzoek blijkt niet heel nadrukkelijk dat het voor vrouwen een veel groter probleem is dan voor mannen. Verblijfsvergunning afhankelijkheid vrouw van man gaat vaker gepaard met een financiële afhankelijkheid. Mannen gaan eerder aan het werk en kunnen dus bijdragen aan het inkomen.
Echter, 75 % van de personen die gebruik maken van gezinsmigratie zijn vrouwen, dus het is een simpele rekensom.
Mannen mogen niet vaker dan één keer met een buitenlandse vrouw trouwen. Dit leidt tot nog meer repressie.
Wat voor vragen moeten de schaduwrapporteurs stellen m.b.t. het afhankelijk verblijfsrecht?
Er zijn nieuwe beleidsontwikkelingen, ze moeten de gevolgen onderzoeken. IND heeft geen cijfers, maar zelfs al hadden ze cijfers, dan zouden die ook niet alles zeggen, want een grote groep vrouwen is onzichtbaar, omdat ze niet aan de inburgering beginnen.
Sociaal-economische-culture rechten: je mag geen stappen achteruit zetten. Vrouwenverdrag is een conglomeraat van allerlei rechten. Je zou kunnen beargumenteren dat Nederland achteruit gaat qua bescherming van vrouwen.
Istanbulverdrag zou aangehaald kunnen worden, dit richt zich op het voorkomen van huiselijk geweld.
Deze aanscherping van de voorwaarden voor het afhankelijk ver blijfsrecht past in een pakket van maatregelen tegen huwelijksdwang; voorkomen schijnrelaties, veel huwelijken eindigden na drie jaar in een scheiding. Toch wordt het belang van de bescherming van vrouwen op deze manier uit het oog verloren.
De overheid stelt dat er sprake is van genderneutraal beleid, maar de argumentatie is wel genderspecifiek, namelijk de bescherming van vrouwen. Dit botst.
Marjan: punten voor schaduwrapportage
- Voortgezet verblijf, verlengen periode
- Positie ongedocumenteerde vrouwen
Beleid huiselijk geweld en het afhankelijk verblijfsrecht
Beleid huiselijk geweld, lijkt aangescherpt te zijn, bewijslast hoger. Vroeger was melding voldoende, nu moet er minimaal aangifte gedaan worden. IND verwacht ook vervolging, of opname blijf-van-mijn-lijf-huis, of instanties moeten geweld documenteren (objectieve middelen). Deskundige moet vaststellen dat er huiselijk geweld plaats heeft gevonden tijdens de relatie (verschil beleid en praktijk)
Dit is niet in lijn met de algemene aanpak van huiselijk geweld. Reclassering i.p.v. strafrecht. Er is sprake van botsend overheidsbeleid m.b.t. tot dit onderwerp wat betreft het migratiebeleid en het beleid aangaande huiselijk geweld.
Politie neemt vrouwen soms niet serieus als ze aangifte doen van huiselijk geweld. De uitzondering van huiselijk geweld is heel lastig te effectueren in het algemeen.
In de brief van de minister over gezinsmigratie ontbreken alle cijfers. En bepaalde stellingen zijn niet onderbouwd.
Overige onderwerpen
Vluchtelingenvrouwen
Vluchtelingenvrouwen komen vaak later dan hun man. Deze vrouwen hebben keuze om eigen status aan te vragen of een afhankelijke verblijfsvergunning. Zelfde problematiek en bovendien is de veiligheid in asielzoekerscentra minder. (Voor meer info, contact VON en onderzoek Transact).
Arbeidsmigratie
Arbeidsmigratie (indirecte discriminatie kennismigranten vaak maken en lager geschoolde werknemers vaak vrouwen). Nederland weigert het verdrag m.b.t. domestic workers te tekenen. Er dient bezorgdheid over deze ontwikkeling geuit te worden.
Issues
- Inburgeringsvereisten, huiselijk geweld
- Ongedocumenteerde vrouwen
- Vluchtelingenvrouwen
- Arbeidsmigratie en vrouwen
- Illegale moeders Nederlandse kinderen (Stichting Los, Defence for Children) Ruiz Sambrano, illegale moeders met illegale kinderen