Wat is het VN-Vrouwenverdrag?
Op 18 december 1979 is het Verdrag inzake de uitbanning van alle vormen van discriminatie van vrouwen aangenomen door de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties, kortweg: VN-Vrouwenverdrag of Vrouwenverdrag. De Engelse naam is ‘Convention of the Elimination of All forms of Discrimination against Women’, kortweg: CEDAW.
CEDAW verplicht staten die het verdrag geratificeerd hebben om de eigen regelgeving discriminatievrij te maken. Ook moet ze ervoor zorgen dat andere partijen (bedrijfsleven, politieke partijen etc.) vrouwen niet discrimineren.
Het is op 3 september 1981 in werking getreden nadat het twintigste land het verdrag geratificeerd had. Inmiddels hebben 189 landen het verdrag geratificeerd. Nederland deed dat in 1991.
Wat staat er in het VN-Vrouwenverdrag?
In de eerste artikelen van het Verdrag wordt het discriminatieverbod uitgewerkt. Daarna bevat het bepalingen die de gelijke rechten van vrouwen op tal van terreinen nader omschrijven, waaronder politiek en openbaar bestuur, werk en inkomen, onderwijs, gezondheid, nationaliteit, huwelijk en familieleven.
Het Verdrag stelt uitdrukkelijk dat op al deze terreinen meer moet worden gedaan dan het garanderen van gelijkheid voor de wet. Gelijkheid moet ook in de praktijk worden bereikt. Dit wordt ook wel ‘de facto gelijkheid’ genoemd. Het gaat daarbij om een resultaatsverplichting, niet alleen maar een inspanningsverplichting. De gelijke rechten van vrouwen in huwelijkse en familiebetrekkingen staan omschreven. Het bestrijden van vrouwenhandel en gedwongen prostitutie vormt eveneens een onderwerp. De laatste twee delen van de verdragstekst gaan over de taken van het toezichthoudende CEDAW-Comité en de procedures voor toetreding, rapportage en dergelijke.
Meer weten? Hier vind je de Verdragstekst en andere relevante officiële documenten:
> VN-Vrouwenverdrag (Engelse tekst)
> VN-Vrouwenverdrag (Nederlandse tekst)
> Goedkeuringswet VN-Vrouwenverdrag
> Optional Protocol (Engelse tekst)
Waarom een apart Vrouwenverdrag?
De algemene mensenrechtenverdragen van de Verenigde Naties (VN) garanderen gelijke rechten van mannen en vrouwen. Omdat de VN rond 1975 vaststelde dat discriminatie van vrouwen een wijdverbreid verschijnsel was, nam zij het initiatief tot een mensenrechtenverdrag dat specifiek de achterstelling van vrouwen ten opzichte van mannen bestrijdt. Op 18 december 1979 aanvaardde de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties het VN-Vrouwenverdrag – voluit ‘Convention on the Elimination of All Forms of Discrimination against Women’. Sindsdien hebben 189 landen het Vrouwenverdrag geratificeerd.
Wat betekent het individueel klachtprotocol bij het VN-Vrouwenverdrag?
Net als bij de andere mensenrechtenverdragen van de VN heeft ook het Vrouwenverdrag een Facultatief Protocol (Optional Protocol). Via een aparte ratificatieprocedure binden landen zich aan zo’n individuele klachtenprocedure, als ze daarvoor kiezen. Individuele vrouwen of groepen individuen kunnen dan een klacht indienen bij het toezichthoudende VN-Comité als zij van mening zijn dat hun rechten onder het Verdrag geschonden zijn. Er zijn strenge voorwaarden verbonden aan deze procedure. Een daarvan is dat alle nationale rechtsmiddelen uitgeput moeten zijn. Met andere woorden: de hoogste nationale rechter moet een oordeel hebben geveld. Nederland ratificeerde het individueel klachtprotocol bij het VN-Vrouwenverdrag in 2002.
Het werkt als volgt: als klaagsters ontvankelijk zijn verklaard, beoordeelt het VN-Comité of de klacht wel of niet gegrond is. Als het Comité van oordeel is dat vrouwen in hun rechten zijn geschonden, dan doet het Comité dringend aanbevelingen aan de Staat om te compenseren en te repareren. Een concreet resultaat staat beschreven in ‘Eindelijk ’n uitkering! Met dank aan het VN-Vrouwenverdrag. Het verhaal van 15 jaar procederen, actie en lobby voor de uitkeringsrechten van zwangere zelfstandigen.’ Meer voorbeelden vind je onder jurisprudentie.
> Hier staat de tekst van het Facultatief Protocol (Engelse tekst)
Wat is het CEDAW-Comité en hoe gaat het te werk?
Landen die het VN-Vrouwenverdrag ondertekenen gaan een juridisch bindende verplichting aan om deze rechten en fundamentele vrijheden van vrouwen te waarborgen. Deze landen worden hier in principe iedere vier jaar op beoordeeld door een comité. De officiële naam van dit comité is Committee on the Elimination of Discrimination Against Women, net als het verdrag ook afgekort: CEDAW. Het CEDAW-Comité bestaat uit 23 onafhankelijke experts op het gebied van vrouwenrechten. Deze zien toe op de naleving van het verdrag.
Eens in de vier jaar moet ieder land dat het VN-Vrouwenverdrag heeft ondertekend een verslag uitbrengen over hoe het verdrag in dat land is toegepast en welke vooruitgang er is geboekt op het gebied van gelijke behandeling van mannen en vrouwen. De lidstaten leveren deze rapportages in bij het CEDAW-Comité. Daarna worden ze uitgenodigd voor een ‘Constructive Dialogue’ bij de VN in Genève, waarin de leden van het Comité hen op hun beleid ondervragen.
Maatschappelijke organisaties uit het betreffende land leveren zogenaamde ‘schaduwrapportages’ aan. In deze schaduwrapportages becommentariëren (vrouwenrechten) ngo’s de regeringsrapportages en de naleving van het VN-Vrouwenverdrag in hun land. Zo krijgt het CEDAW-Comité niet alleen informatie van de regeringen, maar ook van onafhankelijke ngo’s met expertise op de vrouwenrechtensituatie in de betreffende landen. Op basis van al deze informatie schrijven de Comitéleden een concluderend rapport (Concluding Observations) over hoe de regering het doet en hoe ze het beter moeten doen.
Wat zijn ‘General Recommendations’ van het CEDAW-Comité?
Het CEDAW-Comité geeft in de Algemene Aanbevelingen, de zogenaamde ‘General Recommendations’ of GRs, een nadere uitleg van de verdragsbepalingen en de verplichtingen die daaruit voortvloeien. In General Recommendations (Algemene Aanbevelingen) geeft het Comité nadere duiding van de verschillende verdragsartikelen, zodat verdragsstaten aanknopingspunten hebben om het Vrouwenverdrag goed te implementeren. De oudere GRs zijn vertaald in het Nederlands (Algemene Aanbevelingen), recentere hebben (nog) geen vertaling (General Recommendations).
We hebben de General Recommendations voor je op een rij gezet.
- Algemene Aanbevelingen nr 1 tm 24
(onder andere over geweld tegen vrouwen, gelijke beloning voor arbeid van gelijke waarde, vrouwenbesnijdenis, onbezoldigde vrouwelijke arbeidskrachten in familiebedrijven op het platteland en in de stad, meting en kwantificering van de onbezoldigde huishoudelijke werkzaamheden van vrouwen en erkenning van die werkzaamheden in het bruto nationaal product, gehandicapte vrouwen, gelijkheid binnen het huwelijk en familiebetrekkingen, artikel 7 over politiek en openbaar leven en artikel 12 over vrouwen en gezondheid). - Algemene Aanbeveling nr 25, over artikel 4, lid 1, over tijdelijke bijzondere maatregelen.
- Algemene Aanbeveling nr 26, over vrouwelijke arbeidsmigranten.
- Algemene Aanbeveling nr 27 en 28:
27 over oudere vrouwen en de bescherming van hun mensenrechten
28 over de essentiële verplichtingen van staten die partij zijn ingevolge artikel 2 inzake de uitbanning van alle vormen van discriminatie van vrouwen. - General Recommendation nr 29, concerning article 16 about economic consequences of marriage, family relations and their dissolution.
* Hier vind je de verslagen van bijeenkomsten over GR 29. - General Recommendation nr 30, on women in conflict prevention, conflict and post-conflict situations.
* Engelstalige samenvatting GR 30
* Nederlandstalige samenvatting Algemene Aanbeveling 30
* Op 29 augustus 2019 vond een bijeenkomst plaats over GR 30 (hier vind je het verslag) - Joint General Recommendation nr 31 of the Committee on the Elimination of Discrimination against Women/ general comment No. 18 of the Committee on the Rights of the Child on harmful practices.
* Nederlandse samenvatting: Infosheet GR31 en GR18
* Op 7 april 2016 vond een bijeenkomst plaats over GR 31 (hier vind je het verslag)
* Revisie GR31 en GR18 (2019) - General Recommendation nr 32, on the gender-related dimensions of refugee status, asylum, nationality and statelessness of women.
* Nederlandse samenvatting: Infosheet GR 32
* Op 16 juni 2016 vond een bijeenkomst plaats over GR 32 (hier vind je het verslag) - General Recommendation nr 33, on women’s access to justice.
* Nederlandse samenvatting: Infosheet GR 33
* Op 1 juni 2017 vond een bijeenkomst plaats over GR 33 (hier vind je het verslag) - General Recommendation nr 34, on the rights of rural women.
- General Recommendation nr 35 (dit is een update van nr. 19 over geweld tegen vrouwen).
* Nederlandse samenvatting: Infosheet GR35
* Op 15 februari 2018 vond een expertbijeenkomst plaats over GR 35, in relatie tot GR 19 en het Istanbul Verdrag. Hier vind je het verslag. - General Recommendation nr 36 on the rights of girls and women to education.
- General Recommendation nr 37 on Gender-related dimensions of disaster risk reduction in the context of climate change.
* Nederlandse samenvatting: Algemene Aanbeveling nr. 37 - General Recommendation nr 38 on trafficking in women and girls in the context of global migration
- General Recommendation nr 39 on the Rights of Indigenous Women and Girls (persbericht CEDAW)
Nieuws
Interview Corinne Dettmeijer (CEDAW)
Reactie Netwerk op eerste conceptstukken Aanpak Gender Gerelateerd Geweld
College voor de Rechten van de Mens: Comments on the reply of the Netherlands (…) adopted on 30 January 2022
NGO Comments on the Netherlands’ report on the implementation of the Recommendations of the Committee of State Parties with respect to the Istanbul Convention
Rapportage van Nederland over uitvoering van de aanbevelingen van GREVIO – januari 2023
Agenda
Er zijn geen aankomende evenementen.